بازگشت
دومين گام مشرف براي دموكراسي درپاكستان
محمد اسحاق فياض محمد اسحاق فياض

به دنبال فشارهاي متعدد داخلي و بين المللي برآقاي پرويزمشرف رئيس جمهور پاكستان نسبت به اعلام و ضعيت فوق العاده درپاكستان. سرانجام پس ازيك ماه و اندي كه ازاعلام وضعيت فوق العاده مي گذرد، روز شنبه رسما دستور لغو وضعيت فوق العاده را درسراسر پاكستان صادر كرد. روز سوم نوامبر ماه گذشته روزي بود كه وضعيت فوق العاده درسراسر پاكستان اعلام گرديد. هر چند براي اعلام وضعيت فوق العاده نقطه اتكاي آقاي مشرف دراعلام اين وضعيت افزايش فعاليت هاي تروريستي و گروههاي تند روذكر گرديد، اما هدف اصلي كه وي را وادار به اعلام اين وضعيت كرد عملكرد قضات عالي پاكستان بود. بازگشت دوباره آقاي چودري به رياست دادگاه عالي، اجازه بازگشت نوازشريف به پاكستان( قبل ازآنكه مدت تبعيد او سپري گردد) توسط آقاي چودري وعودت دادن اجباري نوازشريف دوباره به تبعيد و بخشيده شدن اتهامات فساد مالي خانم بي نظير بوتو و بازگشت وي به كشور ونامعلوم ماندن نتيجه انتخابات رياست جمهوري توسط دستگاه عالي قضايي پاكستان عواملي است كه پرويز مشرف را مصمم به اعلام وضعيت فوق العاده كرد. روز سوم نوامبرماه گذشته پرويز مشرف، براساس بند‪ 232 قانون اساسي در پاكستان وضعيت فوق العاده اعلام  كرد، همان قانون اساسي كه خود نيز دراين وضعيت فوق العاده از مصدراجرا خارج گرديد. براساس اين بند از قانون اساسي اعلام وضعيت فوق العاده را از اختيارات رئيس جمهور مي دانست و وضعيت اضطراري دراين كشوردر شرايط جنگ، ناآرامي‌هاي داخلي و يا مورد هدف قرار گرفتن توسط كشور ثالث اعلام مي گشت. اقاي مشرف چاره اي نداشت كه براي اعلام اين وضعيت فعاليت هاي گروههاي افراطي را در شمال پاكستان چنان بزرگ جلوه دهد كه امنيت داخلي كشوررا تهديد مي كند. او هنگام اعلام اين وضعيت گفت: « نمی توانست اجازه دهد کشورش دست به خودکشی بزند. در این لحظه پاکستان به مرحله خطرناکی قدم گذاشته و قربانی بحران داخلی است و هر اتفاقی که می افتد به این مناقشه داخلی مربوط می شود... اگر به موقع اقدام نشود، تمامیت ارضی آن به خطر خواهد افتاد.» به دنبال آن فورا چوهدري افتخار محمد رييس دادگاه عالي را با هشت تن ديگر از قضات عالي رتبه اين كشور بركنار كرد و قاضي عبدل حامد دوجاررا جانشين وي نمود.

طبيعي بود كه اعلام اين وضعيت براي احزاب سياسي پاكستان و جامعه بين الملل قابل قبول نبود ولي از سوي ديگراگر پرويز مشرف دست به چنين اقدامي نمي زد، سرنوشت رياست جمهوري او معلوم نبود، هنگامي كه قضات عالي پاكستان مجوز نامزدي وي را براي رياست جمهوري صادركرد ولي بررسي شكايات دراين مورد را براي بعد موكول نمود و مشروعيت اين انتخاب را معلق به رد شكايات مطرح شده گردانيد، درواقع زنگ خطر بزرگي براي آقاي مشرف بود و او نمي توانست تا پايان بررسي اين شكايات از پيروزي خود درانتخابات رياست جمهوري ماه سپتامبر اطمينان حاصل كند. سرانجام اين نگراني ها به واقعيت پيوست وآقاي مشرف احساس كرد كه قضات عالي نمي خواهند شكايات عليه نامزدي او را با لباس نظامي مردود اعلام كند و ممكن است مشروعيت انتخابات رياست جمهوري ماه سپتامبر رازير سئوال ببرد.براين اساس او تنها راه  برون رفت از اين پيشآمد را دراعلام وضعيت فوق العاده دانست و وبلا فاصله پس از اعلام اين وضعيت رئيس دادگاه عالي و قضات عالي پاكستان را از كار بركنار كرد و كساني را كه مورد اعتماد مشرف بود بجاي آنان منصوب نمود.

در حالي كه آقاي مشرف دليل اصلي اعلام اين وضعيت را افزايش فعاليت گروههاي افراطي ذكر كرد وبه عمل كرد بد قضات عالي را عامل كوچكي اين وضعيت دانست.اما وقتي كه قضات جديد منصوب شده توسط او شكايات عليه او را مردود اعلام كردند و رياست جمهوري او با تاييد اين قضات رسميت يافت، ديگر نيازي به ادامه اين وضعيت نمي ديد. وضعيت اضطراري درحالي از پاكستان برداشته شده كه نه تنها از فعاليت گروهاي افراطي كاسته شده بلكه مناطق وسيعي در سوات و چند نطقه ديگر ايالت سرحد به تصرف طلبان پاكستاني درآمده و جنگ و حملات انتحاري عليه دولت و ارتش پاكستان هم چنان ادمه دارد.چنانچه در همان روزي كه وي به وضعيت فوق العاده خاتمه داد، يك انفجار انتحاری كنار پایگاه نظامی در شمال غرب این کشور منجر به کشته شدن دو سرباز و سه غیرنظامی گرديد.عامل اصلي كه براي آن وضعيت اضطراي اعلام شده بود همچنان به قوت خود باقي است و درطول اين مدت فقط موانع رسيدن به رياست جمهوري فراروي آقاي مشرف برطرف گرديده است. 

هرچند كه او مايل بود انتخابات پارلماني را نيز درسايه اعلام وضعيت فوق العاده برگزار نمايند اما فشارهاي داخلي و بين المللي او را وادار ساخت تا قبل از افرارسيدن انتخابات پارلماني به وضعيت اضطراري را خاتمه بدهد.

 اكنون تقريبا سه هفته به انتخابات پارلماني در پاكستان باقي مانده است. او درپاكستان وضعيت عادي اعلام كرده تا زمينه انتخابات  آزاد پارلماني كه احزاب و كشورهاي غربي مي خواهند محقق شود.هرچند از نظر كشور هاي غربي و برخي از احزاب پاكستاني برداشتن وضعيت اضطراي گامي به جلو درراستاي تحقق دموكراسي دراين كشور به شمار مي رود، اما برخي از احزاب پاكستان هنوز هم از بركناري قضات عالي توسط آقاي مشرف و كارهاي كه در دوران وضعيت اضطراي به نفع خود انجام داده است ناراضي هستند، حتي گروهی از منتقدان می گويند که علي رغم برداشته شدن وضعيت اضطراي محدوديت برای رسانه ها و تصفيه قضات، کماکان پابرجا خواهد ماند تا آقای مشرف بتواند به رغم از دست دادن محبوبيت خود، قدرتش را تثبيت کند. خانم بی نظير بوتو رهبر حزب مردم كه نسبت به ديگر احزاب مخالف نسبت به آقاي مشرف موضع نرم تري دارد، در شهر کويته به خبرنگاران گفت: «از نظر ما لغو وضعيت فوق العاده، گامی رو به جلو محسوب می شود. اما برای بازسازی دموکراسی، اقدامات بيشتری نياز داريم که بايد انجام شوند».

به هرحال برداشتن وضعيت اضطراري در پاكستان چه از روي اجبار و چه با رضايت كامل اقاي مشرف باشد، گامي به جلو درراستاي دموكراسي است و اين دومين گامي است كه آقاي مشرف در راستاي باز گشت دموكراسي در اين كشور برمي دارد، زيرا چندي پيش او پس از آن كه مشروعيت رياست جمهوري وي از سوي دادگاه عالي تاييد شد لباس نظامي را از تن خود بدر آورد و اولين گام را به سوي دموكراسي برداشت. اكنون آقاي مشرف نيز دريافته است كه در چنين فضايي هر قدر محدوديت ايجاد نمايداز ميزان محبوبيت او بيشتركاسته مي شود و در جريان سيال رقابت هاي آزاد مبارزات انتخاباتي بايد نتيجه لازم را بگيرند تا بتواند هم وجهه بين المللي خود را حفظ كند و از سوي ديگر به صورت كامل زمينه ائتلاف احتمالي با احزاب را از بين نبرد. برهمين اساس او ساعاتی پس از لغو وضعیت فوق العاده برای مردم پاکستان سخنرانی کرد ویک بار دیگر قول داد که انتخابات پارلمانی ماه آینده آزاد و منصفانه برگزارخواهند شد واز ناظران بین المللی دعوت کرد تا بر این انتخابات نظارت کنند و از احزاب سیاسی خواست که مبارزات انتخاباتی خود را به طور صلح آمیز انجام دهند.

اكنون كمتراز يك ماه براي انتخابات پارلماني پاكستان وقت باقي است و در هشتم فبروري سال 2008 اين انتخابات برگزار خواهد شد و اولين انتخابات در سال جديد درجهان خواهد بود. با توجه به وضعيت سياسي درپاكستان رقابت هاي انتخاباتي درپاكستان گسترده و فشرده خواهد بود وآقاي مشرف اميد واراست تا با رد نامزدي نواز شريف دراين انتخابات بتواند جناح قائداعظم مسلم ليگ را همچنان منسجم نگه دارد و دراين انتخابات آراي لازم را كسب نمايد ولي مشاركت حزب مسلم ليگ آقاي نواز شريف در اين انتخابات شرايط دشواري را براي هردو جناح در ايالت پنجاب بوجود خواهد آورد و زمينه براي كسب اكثريت كرسي ها توسط حزب مردم فراهم خواهد شد.

به هرحال با پيروزي احتمالي حزب بوتو دراين انتخابات آيا زمينه براي ائتلاف با مشرف هم بوجود مي آيد يانه؟ تحولات سياسي انتخابات آينده پاكستان آن را روشن خواهد كرد.

 

 

 

 


December 17th, 2007


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی